Demir yolları gelişmiş ülkelerde hız ve konfor bakımından hava yollarıyla yarışır durumda. Hızlı trenler hem uçaklara göre daha ucuz hem de havaalanlarının aksine şehrin merkezinde bulunan istasyonlarıyla toplam yolculuk süresini oldukça kısaltıyorlar. Hal böyleyken Avrupa'nın göbeğinde yer alan Arnavutluk'un demir yollarının Avrupa demir yolu ağına entegre olmaması hem ülkenin iktisadi gelişimi için hem de mal ve yolcuların komşu ülkelerden transit geçişleri için büyük bir sorun.
Avrupa Birliği'nde tek pazarın tamamlanması ve Avrupa Ekonomik Alanı'nın oluşturulması süreci, uluslararası hareketliliğin artışına yol açmıştır. Bu süreçte, Merkezi ve Doğu Avrupa Ülkeleri'nde yaşanan değişimlerle birlikte dünya ticaretindeki artan karşılıklı bağımlılıklar da dikkat çekmiştir. Bu durum, AB'nin Ortak Ulaştırma Politikası'nda "dışsal boyutlar" yaklaşımının geliştirilmesine yol açmıştır. ​Haziran 1997'de Helsinki'de gerçekleştirilen III. Pan-Avrup​a Ulaştırma Konferansında Koridor sayısı 10'a ulaşmış ve çalışmaların dört ana ulaştırma alanı içinde​ yürütülmesi kabul edilmiştir. Belirlenen koridorlar şunlardır:
1. Koridor: Talin-Riga-VarÅŸova
2. Koridor: Berlin-VarÅŸova- Minsk-Moskova
3. Koridor: Berlin/Dresten-Wroclaw-Lvov-Kiev
​4. Koridor: Berlin/Nuremberg-Prag-Budapeşte-Köstence/Selanik/İstanbul
5. Koridor: Trieste-Ljubijana-BudapeÅŸte-Bratislava-Uzgorod-Lvov
6. Koridor: Gdansk-Warþova-Zilina
7. Koridor: Danube
8. Koridor: Durres-Tirana-Üsküp-Sofya-Varna
9. Koridor: Helsinki-Kiev/Moskova-Odesa/Kishinev/Bükreş-Filibe
​​10. Koridor: Ana Koridor: Salzburg- Ljubljana- Zagrep- Belgrad- Nis- Skopje- Veles-Thessaloniki
Ulaştırma Koridoru 8'in amacı Karadeniz, Balkanlar ve Adriyatik üzerinden Orta Asya ve Batı Avrupa’ya bağlantı kurmak olup 1350 km uzunluğundaki bu hat , yolları, demir yollarını, havaalanlarını ve limanları birleştirmektir.
Avrupa Birliği'ne tam üye olma hedefinde olan Arnavutluk son zamanlarda ulaştırma alanında da altyapısını güçlendirmek için atılımlar yaptı.
9 Eylül 2021 yılında Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) ile demir yollarının finansmanı konusunda anlaşma yapıldı.
Avrupa Komisyonu Ekonomik ve Yatırım Planının bir parçası olan Karadağ ile bağlantıyı sağlayan Vorë – Han i Hotit demiryolu hattının rehabilitasyon projesi 2022 Batı Balkanlar Yatırım Çerçevesi (WBIF) için onaylandı. 267 milyon Avro tutarındaki proje, yeni sinyalizasyon sistemlerinin kurulumu ve güvenlik iyileştirmeleri de dahil olmak üzere 120 km'lik demiryolu hattı ve 12 istasyonun rehabilitasyonunu kapsıyor. Halihazırda maksimum çalışan tren hızı yaklaşık 40 km/saat olup, bazı kesimlerde bu hız 20 km/saatin altında olup, hattın büyük kısmında sinyalizasyon sistemi hasarlı ve neredeyse yok denecek kadar az. Proje, 4,5 milyon Avro'su önceki AB hibeleriyle birlikte 133,4 milyon Avro WBIF hibesi alırken, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) ve Avrupa Yatırım Bankası (EIB), Avro ile toplam 125,8 milyon Avro yatırımla katkıda bulundu.
2022 yılının sonunda Arnavutluk ile Kosova'yı birbirine bağlayacak Durres-Prishtine demir yolu projesinin ön fizibilite projesi de ihaleye çıktı.
2023 yılında Durrës ile Tiran arasındaki 34 km'lik demiryolu hattını yeniden inşası başladı ve halen devam ediyor. Sekiz yeni demiryolu köprüsünün inşası da dahil olmak üzere inşaat mühendisliği işlerinin çoğu tamamlandı. Şu anda demiryolu hattının üst kısmında üstyapı çalışmaları sürüyor. Bunlar arasında rayların kaynaklanması ve balast ve traverslerin döşenmesi yer alıyor. "Bir sonraki büyük zorluk yeni trenlerin satın alınmasıdır. 2024 yılı sonunda demiryolu hattının yeniden inşasını tamamlayacağımızı ve sonrasında finansman sağlamamız ve yeni trenler satın almamız gerekeceğini umuyoruz" diyor Arnavutluk Demiryolları Proje Uygulama Birimi müdürü Bashkim Kasoruho. Arnavutluk'un Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) Başkanı Ekaterina Solovova ise "Bu projeye verdiğimiz desteğin bir parçası olarak EBRD aynı zamanda yeni trenlerin, bakım ekipmanlarının ve diğer ekipmanların satın alınmasını finanse etmeye de istekli olacaktır." diye ekliyor. Durres-Tiran demir yolu yeniden inşa projesi, EBRD tarafından 36,9 milyon avroluk krediyle ve Avrupa Birliği (AB) tarafından Batı Balkanlar Bağlantı Gündemi kapsamında 35,5 milyon avroya kadar yatırım hibesi ile finanse ediliyor.
Arnavutluk Demiryolları CEO'su Gentian Liko, sektörün geleceği konusunda iyimser ve başka yatırımların da planlandığını ekliyor. "Vore-Hani i Hoti demiryolu yatırımının mali yapısını yakın zamanda tamamlamayı bekliyoruz. Bu çok daha büyük bir proje, uzunluğu 120 km. Demiryolu hattı, ana trans-Avrupa ağının uzantısındaki Ulaştırma Ağının (TEN-T) bir parçasıdır. Batı Balkanlar ve Arnavutluk'u Karadağ'a bağlayan tek uluslararası bağlantımızdır".
EBRD şu ana kadar bölge genelinde demiryolu projelerine 1 milyar Euro'dan fazla yatırım yaptı ve bunların çoğu büyük AB hibeleriyle ortak finanse edildi. Demiryollarının yeniden inşası çalışmaları Kosova, Kuzey Makedonya ve Sırbistan'da da sürüyor.
Kaynak: https://hekurudha.al/